Próchnica znana wszystkim, ale czy wiem o niej wszystko?

Aktualizowano 21 listopada 2022

  Próchnica jest to proces demineralizacji zęba, który prowadzi do całościowego rozpadu jego. Odpowiedzialne za próchnicę są bakterie streptokoki. Są one zdolne do wytwarzania kwasów. Takie środowisko powoduje demineralizację szkliwa, co jest skutkiem pozbawienia zębów naturalnej ochrony i w ten sposób bakterie łatwiej docierają do wewnątrz jego. Bakterie też również przyczyniają się do powstawania płytki nazębnej, która prowadzi do stanów zapalnych. Jest to typowy problem, z którym wiele osób wybiera się do stomatologów.

Próchnicę możemy podzielić na kilka kategorii. Pierwsza kwalifikacja próchnicy to:

• ostra – spotykana przede wszystkim u osób młodych, które posiadają szerokie kanaliki zębinowe, u których nie odbył się jeszcze proces mineralizacji szkliwa,
• przewlekła – najczęściej dopada ona osoby dorosłe,
• zatrzymana – jest to próchnica, którą za pomocą zabiegów higienicznych uzębienia można powstrzymać rozwój próchnicy.

Próchnicę również możemy podzielić ze względu na obraz kliniczny:

• pierwotna – która pojawia się po raz pierwszy,
• wtórna – pojawiająca się obok wypełnienia lub korony protetycznej,
• nawrót próchnicy – występuje pod wypełnieniem lub koroną protetyczną,
• nietypowa – występuje w zębie martwym (pozbawiony miazgi zębowej), w wyniku tego ząb nie posiada procesów obronnych,
• ukryta – pojawia się na powierzchni żującej pod zdrowym zębem, a można ją wykryć wyłącznie radiologicznie na zdjęciach,
• kwitnąca – jest jedną z niebezpiecznych próchnic, ponieważ pojawia się jednoczesnym występowaniem zmian na dużej ilości zębów, ubytki są ogromne i powodują nadwrażliwość na ciepło itp.,
• butelkowa – postać próchnicy pojawiającej się w mlecznych zębach u niemowląt i małych dzieci. Najczęściej pojawiają się u dzieci, które zasypiają z butelką wypełnioną słodkim napojem oraz u dzieci, które ssą smoczek zanurzony w słodkim napoju, najbardziej narażone są zęby sieczne górne,
• korzeniowa – jak sama nazwa mówi, próchnica dotyka obnażonych korzeni na powierzchniach, językowych, policzkowych i stycznych,

Próchnicę również można podzielić ze względu na stadium rozwoju:

• początkowa – nazwa mówi sama przez się, że jest to pierwszy etap próchnicy, jest ona odwracalna,
• powierzchniowa – tworzy się ubytek w szkliwie, nieodwracalny proces zniszczenia tkanki,
• średnia – próchnica dociera do zębiny, która osiąga brązowy lub czarny kolor,
• głęboka – ubytek dochodzi do miazgi zębowej, powoduje ból, nawet może doprowadzić do obumarcia zęba i do stanu zapalnego przyzębia przyszczytowego.

Istnieje wiele przyczyny rozwoju próchnicy, jednak na stan dzisiejszy stwierdzono cztery podstawowe czynniki:

• dieta próchnicotwórcza – która dostarcza cukrów do przemian enzymatycznych,
• obecność drobnoustrojów, które przetwarzają w płytce nazębnej węglowodany na kwasy,
• nadwrażliwość powierzchni szkliwa na odwapnienie,
• oraz jednoczesne działanie czynników diety oraz drobnoustrojów.

Istnieje mnóstwo ob jawów powstawania próchnicy. Są to przede wszystkim:

• – wrażliwość na ciepło, a także zimno, kwaśno oraz słodko,
• – wrażliwość przy szczotkowaniu i żuciu,
• – ubytki w zębach,
• – nieświeży oddech, nieprzyjemny zapach z ust,
• – ból zębów lub zęba,
• – rozmaite przebarwienia.

Jakie istnieją sposoby na leczenie próchnicy? Jest ich z pewnością wiele. Początkowo trzeba rozpoznać jaki stan próchnicy zachodzi, jak zniszczona jest tkanka, ponieważ od tego zależy jakie trzeba będzie podjąć leczenie. Przede wszystkim leczenie polega na usunięciu chorej tkanki zęba i wypełnieniu jej. Jeżeli okazuje się, że próchnica jest większa i postępuje głębiej, a wręcz dochodzi do stanu zapalnego, wtedy koniecznością staje się leczenie kanałowe lub nawet usunięcie zęba.

Od pewnego czasu często spotykaną metodą zapobiegania próchnicy stało się żucie gumy bez cukru, która podnosi pH. Żucie powoduje większe wydzielanie się śliny, która oczyszcza zęby. Warto jednak pamiętać, że nie powinno się żuć gumy nie dłużej niż 5 – 10 minut. Ale to nie ma takiego działania jak regularne odwiedzanie gabinetów stomatologicznych.

Czy istnieją jakieś sposoby na zapobieganiu próchnicy? Oczywiście, że tak. Są to:

• – zmiana nawyków żywieniowych,
• – zmiana niewłaściwego środowiska jamy ustnej, aby redukować tworzenie się kwasów,
• – powiększenie odporności powierzchni szkliwa na rozmaite rozpuszczanie.

Ktoś pomyśli, przecież to nic trudnego, ale kiedy dochodzi do wdrożenia tych sposobów w życie, sprawa staje się trudniejsza. Nie ma możliwości usunięcia z dwóch istotnych czynników jak cukry i bakterie w jamie ustnej. Dlaczego tak jest? Drobnoustroje są cały czas obecne w jamie ustnej, a z życia diety nie możemy wykluczyć węglowodanów. Z tej racji powierzchnie zębów cały czas są narażone na uszkodzenia. W takiej sytuacji doskonałym rozwiązaniem jest określenie profilaktyki próchnicy jako działania małych kroczków – jest to równoczesne wdrażanie wszelkich dostępnych sposobów.

Istnieją dwa sposoby na zapobieganie próchnicy – zbiorowe oraz indywidualne. Zbiorowe polega na wykorzystywaniu związków fluoru w wodzie do picia lub w soli czy mleku. Najczęściej taka profilaktyka wykorzystywana jest u dzieci przedszkolnych oraz szkolnych i polega na szczotkowaniu żelu fluorkowego. Zaś profilaktyka osobnicza polega na właściwej higienie uzębienia i jamy ustnej, odpowiednia dieta oraz stosowanie preparatów z fluorem.

Pozostańmy przy higienie jamy ustnej. Podstawą uniknięcia próchnicy jest odpowiednie zadbanie o jamę ustną. Trzeba pamiętać o kilku istotnych rzeczach:

• – powinno się szczotkować zęby co na mniej dwa razy dziennie pastą do zębów zawierającą fluor, przede wszystkim po śniadaniu oraz przed snem,
• – każdy powinien zaprzyjaźnić się z nicią dentystyczną i używać jej codziennie,
• – powinno się ograniczać liczbę spożywanych dziennie posiłków,
• – a co najważniejsze regularne odwiedziny u stomatologa.

Trzeba jednak pamiętać, że samo szczotkowanie zębów nie pomoże. Ważne jest odpowiednie mycie ich. Mały instruktaż do tego: wpierw powinno się ustawić szczoteczkę pod kątem 45° względem linii zębów, kolejnym działaniem jest szczotkowanie zębów ruchami wymiatającymi poczynając od dziąseł do brzegów siecznych oraz części żujących czyścimy tak zewnętrznie oraz wewnętrznie ząb, a część żującą poziomo wykonując krótkie ruchy w przód i w tył. Na koniec (wiele osób o tym zapomina) czyścimy język, na którym tworzy się nalot, posiadający bakterie. Prawidłowe szczotkowanie zębów powinno trwać 2 – 3 minuty. Niestety w większości przypadków w praktyce się to nie sprawdza i dużo osób myje je krócej. Powinno się pamiętać również o dziąsłach, trudno dostępnych zębach oraz wszelkich miejscach znajdujących się nieopodal wypełnień itp. Dodatkowo ważnym czynnikiem jest odpowiedni wybór szczoteczki do zębów. Każdy człowiek powinien dobrać sobie właściwą dla siebie. Wielu stomatologów stwierdza, że szczoteczki o miękkich włóknach są najlepsze. Poza tym dobrze jest kupić szczoteczkę o niewielkiej główce, która ułatwia dostanie się do wszelkich zakamarków jamy ustnej. Oczywiście to również tyczy się szczoteczek elektrycznych, które coraz częściej są kupowane. Wiele osób zapomina, że szczoteczkę do zębów powinno się wymieniać co 3 miesiące. Mówi się, że po wszelkich infekcjach, jak chociażby przeziębienie również powinno się wymieniać szczoteczkę, ponieważ na niej osiadają rozmaite bakterie, które nie sprzyjają jamie ustnej. Dodatkowo ważne jest dobranie odpowiedniej pasty do zębów. Aktualnie na półkach w drogeriach i sklepach znajdziemy rozmaity wybór, poczynając od past do skłonności do próchnicy, a kończąc na pastach do stanów zapalnych dziąseł.

Jak da się zauważyć można walczyć z próchnicą, ba wręcz zapobiegać jej. Jednak cała sprawa leży w naszych rękach i to od nas zależy czy będziemy posiadać ładny i zdrowy uśmiech. Podstawą tego jest odpowiednia higiena jamy ustnej, a wtedy nie będziemy musieli nagminnie odwiedzać gabinetów stomatologicznych, a tylko w celu rutynowej kontroli.